Pour revenir au sommaire du capitol, cliquer ici

LO METÒDE DE L’ESCARGÒLH

ENTÀ APRÉNER LO GASCON

Andrèu PÉES

Daunas e mèstes,

Que vam har au gat e a la soritz.

Que dessinhi un gat e iva soritz.

Devath qu’escrívi : LO GAT QUE MINJA LA SORITZ

e en francés LE CHAT MANGE LA SOURIS

E ací lo metòde de l’escargòlh,

1 – VÉDER

çò qui es parièr

çò qui n’es pas parièr

2 – COMPRÉNER

Atau que vam trobar fondamentaus e caracteristics de la nosta lenga mairana :

Parièr o quasi parièr : lo vocabulari, l’ordi deus mots, lo vèrbe … a donc un copiar-colar

Pas parièr : que pitat devant lo vèrbe, o prononciat ou, a finau prononciat e, la prononciat le a Baiona.

Que podem musclar la frasa. Qu’es la tecnica de la bòla de neu.

Exemple : lo gat de la hemna : lo H aspirat gascon correspon au F francés.

Adara, espiem lo vèrbe :

en francés je chante en gascon que canti

tu chantes que cantas

il chante que canta

nous chantons que cantam

vous chantezque cantatz

ils chantentque cantan

a l’imperfèit :

nous chantions que cantàvam

formula S R t Sformula Que R t S

Pas pariér : en gascon pas de pronom subjècte devant le vèrbe e ben segur lo que.

Parièr : la formula deu vèrbe R t S (radicau, temps e representant deu subjècte). Lo sistème de conjugason qu’es lo medish. Enqüèra un copiar-colar.

Lavetz, e vien lo gascon deu franés o e vien lo francés deu gascon ?

Los franchimands que pensan que lo « patuès » qu’es un francés desgradat utilizat sonque peus picatalòs.

Que cau tostemps lo repetar que lo gascon que damorà lenga oficiau en lo parçan de Baiona pendent quasi 400 ans desempuish Ricard Còr de Leon entà Carles IX^au.

De hèit, aquestes dus lengas (òc e oil) que vienen deu baish-latin, sia deu latin qui a perdut la declinason.

Adonc que cau copiar-colar. Qu’entenom e aprenom lo francés a l’escòla pendent 10.000 oras. Dab lo metòde de l’escargòlh que sufit d’apréner çò que ne sabem pas dejà dab lo francés, sia per lo gascon sonque pendent 100 oras, mes 100 oras activas. Qu’avem ajudas : los cors de gascon d’Ací Gasconha, lo talhèr de l’Academia Gascona, los libes com « A hum de cailhau » e gramaticas.

Dab lo metòde de l’escargòlh que podem descriptar los nostes noms de familha, de casas e de lòcs.

Prumèr exemple : Jean Lanne. Jean Lalanne : Parièr : Lanne. Pas parièr : la, adonc Jean de la maison aperada Lanne pr’amor a la lana. Jean Lannelongue pas parièr longue : Jean de la maison aperada Lannelongue pr’amor a la lana longa. Idem tà Lannemajou : pensatz au noste prumèr punt de Baiona.

Exemple dusau : Jean Prat : Jean de la maison aperada Prat pr’amor que i a un bèth prat. Jean Duprat : Jean deu casau aperat Prat…

Mes Nadau que vien. Que vam enviar un e.mail au Pair Nadau entà que’ns porte a la soa banasta iva huelha dobla A3 dab las paraulas d’un vintenat de cançons gasconas. E atau com Baionan Kantuz au marcat de Baiona, 200 personas tanben que cantaràn dab los Pingorlats a las Plachòtas de Baiona los Tilholiers, l’Immortèla e d’autas. E a la fin, qu’entonaràn lo noste imne :

Salut Baiona, petita flors,

Pròche la Niva, pròche l’Ador.

Bon Nadau a totas e a tots.

Pour revenir au sommaire du capitol, cliquer ici