Promesse

LA PROMESSA DE GASCON

Miquèu GRASSIET

En legint ua revista que soi estat hòrt sambotit e estomagat de constatar dab pena e estupiditat, de l'explic que balha entà plan díser de la « promessa de Gascon ! »

Solide, que sèrv a ridiculizar shens vergonha, los praubes Gascons qu'èm entà nos escarnir dens un esclacassat d'arríder trufandèr ! Lo diccionari francés, lo Larossa, lo qui a bona reputacion de semiar a tot vent, qu'es màgerment eloquent ; que poiram nosautes los Gascons n'estar ofensats, quitament grandament susmautats ?

Au mot gascon que tròban au purmèr sens : de la Gasconha ! Atau sii !

Tot se guasta au segond sens : fanfarron e vantaglòria !

Aquò rai ! Lo diccionari soslinha qu'aquesta accepcion deu mot es hòrt anciana d'après los erudits saberuts qui l'an escriut !

Lhevat qu'autanlèu, ua expression modèrna tot d'un còp aparéish : « promessa de gascon : que non pòden pas tiéner ? »

Dens l'òrdi alfabetic, la gasconada seguish e lo son sens n'es pas guaire lusent per nosatis. Qu'èm fixats de nòsta consideracion deus francés se disent saberuts, los hòrts renomats caps pensaires deus país.

Pensatz donc ?

Mes d'on proviénen donc tot aqueras credanças holastrassas qui s'ac deishi pensar que lo Gascon es un mensogèr, enqüèra mei coquin e astuciós tostemps dempuish sègles e sègles ?

Mantuns pensan que s'ageish d'ua manifestacion trufandèra de gelosia, de cap aus qui an lo parlar hòrt e la rebecada de pètornet ?

Dens la linhada de çò qu'an podut legir dens mirificas òbras com Ciranò de Brageirac per exemple. Cèrtament lo Gascon qu'a lo don geniau de hicar tot çò que cau a l'entorn deu son devís e de la soa hèita shens pretencion auturosa per se har escotar deu public.

Plan solide com tot gascon qui's porta respècte, naturaument qu'agrada d'estar de notorietat publica, com las gens de qui cau !

Mes l'explic deus Istorians que seré auta causa d'aprés los eminents saberuts mèstes bèth drin pensaires !...

Los Capdèths de Gasconha, qu'èran l'un deus regiments de las troperadas deu Rèi Loís XIII lo juste plan renomat. Qu'es çò que los nòstes estinglants romancèrs Alexandre Dumas e Edmond Rostand immortalizavan en engalatant beròjament dens los Tres Mosquetaris e Ciranòo de Brageirac !

Las familhas enviavan atau un deus lors hilhs tà servir lo Rei a París, mes qu'avem mejans financérs limitats. La vita en Gasconha n'avè pas briga d'equivaléncia dab la vita parisiana, e per umilitat de l'amor propi mantuns d'èths denegavan l'evidencia d'avoar la lor se disent misèra finaument tota relativa, lhèu que sii ua faiçon eleganta tà plan devisejar !

E d'aquí a díser que fanfarronavan, qu'i a un pas que l'imaginari collectiu a franquit shens tròp de chepics, ce'n sembla ?

Pr'amor aqueth imatge qu'es de segur inadaptat, grandament injust e sustot que mia maishanta vita dens l'opinion publica, lo díser deu monde deus gens saberuts entà se trufar shens vergonha deus Gascons !

Que pareish qu'es aquò çò qui s'apèra ua « promessa de Gascon ! »

E bè hòu ! Totun nosautes los Gascons cap e tot, n'èm pas aquíentà se har chaupir los pès, shens díser arren, viste hèit e plan fotut !

En purmèr la lenga gascona n'utiliza pas lo ca (k), ni lo i grec (y), sonque per los mots d'origina estrangèra. Mes a còps, qu'i èm obligats quan los subjèctes son hòrt grèus o òrras com las maishantas guèrras o autes. De segur aquò balha la pròva shens contèste que la Lenga Gascona es justament hòrt seriosa.

D'alhors los idiòmas de nòsta lenga son màgerment caracterizats per la mei grana riquessa que la lenga francesa !

Se har escarnir de mensongèr, n'es pas guaire aisit per nosatis Gascons cap e tot !

Espiats donc : en francés n'i a pas sonqu'un mot per díser gasconada ; mentre que novatis que podem díser : fanfarronada, bragardisa, rodamontada, escorniflada, cocardèr, engala finada, farlabicada, bahurleria, hablèra, enganada, trapalejada e tanben embabiolada !

Arron aquò, los francés n'an pas vergonha, que gausan se trufar de nosatis los Gascons !

Au nòste torn que podem díser dens lo parlar de cada parçan : craca, trufandisa, trufassa, trufadèra, marganha, nhaflada, escarnida, colhonada, chafrada, deguinhada, graunhada, janglaria, arrucada e entà fenir morniflosada !

Plan solide que cau aver hidança dens la lenga nòsta : le Lenga Mairana deus nòstes ajòus !

Au demiei de totas las lengas qu'i a plan segur : la lenga viva, la lenga lèsta, la lenga aspruda, la lenga de lanèra, la lenga de cosseja, la lenga de husta hòrt utilizada en politica, la lenga estamada, la lenga de claquet e la lenga perdèca !

Shens desbrombar la lenga cosuda, la lenga desligada, la lenga de bueu, la lenga de can, la lenga de quiraula e tà fenir la saborosa e deliciosa boniqueria : la lenga de gat !

Quiò, quiò ! Vedetz plan, shens estar maishanta lenga, la nòsta estinglanta e suberbèra Lenga Gascona, tan lugrejanta com las estelas, qu'es per nosatis Gascons cap e tot, vertadèrament lo màger de totas las Lengas !

Au lòc de tractar los Gascons de mensongèrs, e seré donc la tant audaciosa respectabla lenga francesa, enqüèra mei mensongèra e trufandèra que la nòta suberbèra venerabla e mirifica LENGA GASCONA ?

Cliquez ici pour revenir au sommaire